- wo 03 sep 2008, 22:46
#1040722
Wat verstaan we onder Seborroe?
Onder seborroe wordt verstaan een chronische huidaandoening door een keratinisatie defect en een afwijkende talgproduktie ( te weinig of in overmaat), primair leidend tot versterkte schilfering.
Keratinocyten maken twee soorten keratine:
- De zachte keratine die de opperhuid (epidermale hoornlaag) vormt.
- En de harde keratine die de buitenbekleding vormt, haren en nagels.
Het keratinisatieproces
Bij het keratinisatieproces vormen de keratohyaline granulae (dit is een korrelig gezwel) een intercellulaire kitsubstantie (=tussencelsubstantie), die rijk is aan lipoproteïnen maar arm is aan sulfhydrylgroepen. Deze tussencelsubstantie zorgt voor de samenhang tussen de keratinocyten via de tonofibrillen en is het voornaamste bestanddeel van de zachte keratine, deze bevat ook cholesterol en fosfolipiden. Normaal duurt deze keratinisatie cyclus 22 dagen bij de hond.
De keratinisatie wordt beïnvloed door de werking van hydrolytische enzymen in de keratinocyten, de beschikbaarheid van proteïnen, vitamine A, zink en lipiden en door het hormonale evenwicht.
Zo leidt een overmaat aan corticosteroïden tot een verhoogde epidermale turnover en tot kleinere en sneller degenererende keratinocyten. Bij patiënten met seborroe is de epidermale turnover teruggebracht tot ongeveer 4 dagen.
Het uitscheidingsproduct van talgklieren
Het normale uitscheidingsproduct van de talgklieren bestaat voornamelijk uit cholesterol en cholesterolesters, wassen en veresterende vetzuren.
Bij seborroe patiënten wordt een verschuiving waargenomen in deze samenstelling, waarbij een lager percentage diësterwassen en een sterke toename van de vrije vetzuren opvalt.
Talgproductie wordt ook sterk beïnvloed door endocriene factoren, dit zijn afscheidingsstoffen die rechtstreeks in de bloedbaan terechtkomt. Hormonen.
Zo hebben thyroxine ( = een jodium bevattend schildklierhormoon) en androgenen (mannelijkehormonen) een stimulerende invloed, en wordt van oestrogeen (vrouwelijke geslachts hormonen) en glucocorticosteroïden een remmende invloed gezien.
Slechts kleine schommelingen in deze hormonale balans nodig zijn om seborroe te laten ontstaan.
Op grond van deze factoren kan voor seborroe een volgende indeling worden gemaakt:
Primair metabole seborroe ( stofwisselings seborroe)
- Door endocriene oorzaken (hormonen)
- Door lipiden veroorzaakt; bv. Dieetdeficiënties (bepaald te kort aan voedingsstoffen), malabsorptie/ maldigestie, vetstofwisselings-stoornissen. (bv. exocriene pancreasinsufficiëntie)
Deze oorzaken komen zelden voor ingeval van Seborroe.
Primair idiopatische seborroe (ontstaat onafhankelijk van andere ziektes)
- Oorzaak ligt mogelijk op genetische achtergrond.
Secundaire seborroe
- begeleidend verschijnsel van de primaire aandoening:
> ectoparasitaire en allergische ziekten
> dermatofytosen (huidschimmelziekte) auto-immuun aandoeningen, t.g.v. veel wassen met ontvettende shampoo’s
> een droog klimaat
Seborroe komt bij de hond over het grootste deel van het lichaam voor, maar heeft een voorkeur voor de ellebogen, de hakken en de oren.
De aandoening uit zich meestal als een overmatige schilfering en een droge huid (dit is ong. 90%). De schilfers zijn vaak aan elkaar geplakt en lijken deels aan de haren gekleefd te zitten. (Net als het beeld van luizeneten).
De kleur van deze schilfers kan zijn van grijswit tot geelbruin.
Een enkele keer is er duidelijk sprake van een vettige aanvoelende vacht (ong 10%). Het is belangrijk om dit vast te stellen, want dit is van belang voor de juiste behandeling.
Seborroe patiënten hebben vaak een penetrante “honden”-geur en oorontsteking met veel oorsmeer. (otitis externa ceruminosa)
Bij ongeveer 30 tot 40 % van de seborroe patiënten treed er naast Seborroe een Pyodermie op.
Naast de schilfering is er dan ook sprake van een ontstekingsreactie, vaak in de vorm van een folliculitis (ontsteking van de haarzakjes) Dit noemt men Seborroe-dermatitis.
Pyodermie is een bacteriële ontsteking van de huid, die gepaard gaat met pusvorming. Soms is de pus met het blote oog te zien, soms is het slechts microscopisch waarneembaar.
Seborroe komt vaak voor bij Cocker spaniels, Springer spaniel, Ierse setters, Teckels en Dobermann pinchers. In de meeste gevallen bij deze rassen, komt de idiopatische vorm van Seborroe voor. Dit wordt vaak al vanaf jonge leeftijd waargenomen, en heeft misschien een genetische achtergrond.
Voor de andere vormen van Seborroe hangt de leeftijd van wanneer het wordt waargenomen af van de primaire oorzaak.
Ook de jeuk is afhankelijk van de primaire oorzaak van de Seborroe. Bij de primair idiopathische vorm is de jeuk matig tot vrij heftig
Primair metabole seborroe
- Hypothyreoïdie
Dit is een van de meest voorkomende endocriene verstoring bij de hond. In het algemeen treedt het voor het eerst op na de leeftijd van 6 jaar. Het komt vaak voor bij Chow-chows, Duitse doggen, Boxers, Golden retrievers, Engelse buldoggen en bij de Dobermann pinchers.
Het klinisch beeld is: Slaapzucht (lethargie), vetzucht, een “tragische” blik, de behoeft aan warme ligplaatsen, kaalheid zonder jeuk, hyperpigmentatie, een zwakke pols en seborroe. Later kan er wel jeuk ontstaan t.g.v. Seborroe. De vacht is dof en heeft gemakkelijke afbrekende haren.
De diagnose wordt gesteld via een plasma T4 bepaling en een aanvullende TSH test.
Bij hypothyreoïdie dient naast de symptomatische seborroe behandeling, een gerichte therapie te worden ingesteld met L-thyroxine (0,2 mg/10 kg), eenmaal daags, bij voorkeur ’s morgens. Controle van de T4 waarde na 2 maanden is gewenst.
- Hyperadrenocorticisme (oftewel: syndroom van Cushing)
Het syndroom van Cushing komt vaak voor bij oudere honden. Vele afwijkingen kan optreden bij deze ziekte zoals: polydipsie, polyurie, polyfagie, verminderde uithoudingsvermogen, apathie, kaalheid met hyperpigmentatie en verschrompeling van de huid, verminderde elasticiteit van de huid, seborroe, een afgeronde buikvorm, verschrompeling van de spieren, persisterende anoestrus en verschrompeling van de testikels.
De diagnose wordt gesteld door een dexamethason screening test en de dexamethason suppressie test, en eventueel wordt dit aan gevuld met een ACTH test of de hoge-dosis DxACTH test. Hier wordt het onderscheid gemaakt tussen een hypofyseen en een bijnier-afhankelijk hyperadreno-corticisme.
Afhankelijk van de oorzaak, het type hond en de algemene gezondheidstoestand, zal de therapie (naast een symptomatische seborroe behandeling) bestaan uit hypofysectomie, bijnier chirurgie of o,p’DDD. (Alleen behandelen als diagnose 100% is).
- Hyperoestrogenisme bij een vrouwelijk dier (ovariële dysbalans type I)
De aandoening komt voor bij vrouwelijke honden met cysteuze ovariën vanaf ongeveer 5 jaar.
De afwijkingen variëren van kaalheid aan twee kanten en hyperpigmentatie op de flanken, dijen, thorax- en buikhuid, gynaecomastie, een vergrote vulva en cyclische abnormaliteiten; zoals onregelmatigheid, verlengde cyclus, ernstige pseudolactatie.
De aandoening wordt gediagnostiseerd op grond van de anamnestische gegevens en het lichamelijk onderzoek.
De behandeling bestaat uit een symptomatische seborroe behandeling en ovariohysterectomie. (verwijdering van eierstokken)
- Sertoli-cel tumor
Functionerende Sertoli-cel tumoren van de testikels worden vaak bij de oudere dieren gezien maar vooral bij cryptorche dieren (waarbij één of beide teelballen niet zijn ingedaald).
Hyperoestrogenisme kan leiden tot symmetrische kaalheid met hyperpigmentatie bij de geslachtsorganen, buik, flanken, thorax en de hals, en tot seborroe. In het algemeen is er sprake van feminisatie, die tot uiting kan komen in de vorm van gynaecomastie, aantrekkingskracht voor mannelijke dieren, verminderde geslachtsdrift en galactorrhoe.
De niet-tumoreus ontaarde testikels zijn vaak geatrofiëerd.
Niet in alle gevallen is sprake van een palpabele testikeltumor; er wordt vaak ook een vergrote prostaat geconstateerd.
De diagnose wordt gesteld op basis van de anamnese gegevens en de bevindingen van het lichamelijk onderzoek.
Een castratie is de oplossing van het probleem. En om het herstel te bevorderen, wordt de seborroe bestreden.
Secundaire seborroe
- Demodicose
Dit is een van de meest voorkomende parasitaire huidinfecties bij de hond wordt veroorzaakt door de mijt Demodex canis.
Dit komt vooral voor bij jonge honden, maar in principe kan dit op alle leeftijden voor komen.
Dit komt vaak voor bij Dobermann pinchers en Bobtails.
De afwijkingen aan de huid zijn lokale kaalheid met rode plekken op de huid en wat schilfering tot een generaliseerde huidontsteking met een diepe pyodermie. De hoeveelheid jeuk kan sterk wisselen.
Via een diep huidafkrabsel wordt de veroorzakende parasiet aangetoond.
80% van locale vorm van demodicose geneest spontaan.
Naast scheren in geval van gegeneraliseerde demodicose, dient de hond dagelijks behandeld te worden met amitraz (5 ml/ 500 ml water), dient de secundaire seborroe bestreden te worden door de hond 1x per week met anti-seborroe shampoo wassen en er zal langdurig antibiotica moeten worden voorgeschreven voor een periode van minimaal 4 weken. (Er mag pas antibiotica gegeven worden als de hond een bacteriologisch onderzoek en een gevoeligheidstest heeft gehad.)
- Cheyletiellose
Onder cheyletiellose wordt een parasitaire huidaandoening verstaan veroorzaakt door Cheyletiella yasguri (bij de hond) en Cheyletiella blakei (bij de kat).
De infectie wordt vaak gezien bij jonge dieren en staat bekend als zeer besmettelijk tussen dieren onderling en van dier op mens.
Bij de hond uit de afwijking zich als een heftige seborroe, dus met veel schilfers en een doffe vacht.
Bij besmetting op de mens veroorzaakt dit alleen jeuk.
De jeuk is bij dieren wisselend aanwezig.
De diagnose wordt gesteld door het aantonen van de parasieten via huidafkrabsels, onderzoek m.b.v. Scotch tape of microscopisch onderzoek van een stofzuigermonster van de vacht.
Een antiparasitaire behandeling die bij alle in huis aanwezige dieren levert het gewenste effect. Hier bij moet wel bedacht worden dat bij cheyletiellose sprake kan zijn van in huis aanwezige dragers, dus dieren waar geen afwijkingen aan waarneembaar zijn, maar die wel de parasieten bij zich hebben en dus besmettelijk zijn voor derden.
- Scabies
Scabies oftewel schurft wordt bij de hond veroorzaakt door Sarcoptes canis. De parasieten graven gangetjes in de huid en op de excreta ontwikkeld zich een overgevoeligheidsreactie. Er is sprake van zeer heftige jeuk.
De aandoening kan in principe op elke leeftijd via direct contact met besmette dieren worden opgedaan. Maar in veel gevallen komt dit voor op jeugdige leeftijd.
De primaire veranderingen bestaan uit papulaire huidreacties ( van knobbeltjes voorzien), die snel worden gemaskeerd door de heftige jeuk, waardoor korsten, schilfers en eventueel kaalheid ontstaan. Vooral de oorranden, de laterale zijden van de ellebogen en de buik als eerste open gekrabd. Al snel zal er generalisatie optreden. Ook kan een contact besmetting optreden bij de mens.
De diagnose wordt gesteld met een microscopisch onderzoek van een groot aantal huidafkrabsels. Het aantonen van een enkele mijt is voldoende
De behandeling is dat de hond met antiparasitaire shampoo’s moet worden gewassen of met ivermectine injectie. Deze ivermectine injecties mag niet gegeven worden aan Shelties, Collies en Bobtails, er zal bij deze rassen neurotoxiciteit optreden (giftig voor het zenuwstelsel), die tot coma of tot de dood kan leiden.
Het herstel van de huid kan worden bevorderd met behulp van anti-seborroe shampoo.
- Pulicosis (vlooienallergie)
Vlooien kunnen heel wat afwijkingen veroorzaken. Belangrijke overwegingen bij de aanpak van huidproblemen veroorzaakt door deze parasieten zijn, dat sprake is van een persisterende pruritus, dat in hetzelfde huishouden dieren aanwezig kunnen zijn die niet gevoelig zijn voor vlooien maar ze wel kunnen overdragen. Aanleg voor een allergie gaat nooit over. Dus wanneer er een allergie (voor vlooien) vast gesteld is, is dit levenslang, en dus moet er levenslang vlooien worden bestreden. Eén vlooien beet kan de jeuk een week voort bestaan.
De klinische verschijnselen zijn een aspecifike huidontsteking met veel jeuk. De huidontsteking komt veel voor op het deel van de rug en de acherhand. Op de buik worden vaak knobbeltjes of verhevenheid van de huid als reactie gezien. Secundair aan de huidontsteking treedt in een groot aantal gevallen seborroe op.
Naast de symptomatische behandeling ter bestrijding van de huidontsteking, de seborroe en de jeuk, zal de aandacht vooral gericht zijn op het elimineren (verwijderen) van de vlooien. Dit moet regelmatig, langdurig worden volgehouden en zich richt op alle dieren en op de omgeving.
- Atopie
Onder atopie wordt een allergie verstaan ten opzichte van een overgevoeligheid opwekkende stof, die via de luchtwegen worden aangevoerd. Bijv. pollen van bloeiende gewassen, epithelia en huisstof.
De eerste verschijnselen worden voor 75% van de dieren gezien beneden de leeftijd van 3 jaar en komt tot uitin door jeuk aan de kop en de extremiteiten. Er is ook sprake van een erfelijke constitutie, zodat vergelijkbare symptomen ook gezien zouden kunnen worden bij nest genoten of bij de oudere dieren, het komt vooral voor bij Duitse herders, Boxers, Golden retrievers, Labrator retrievers en terriërs (voornamelijk: foxterriers en West-Highland white terriërs.
De huidveranderingen bestaan uit een aspecifieke dermatitis, maar kunnen ook worden gecompliceerd door een secundaire pyodermie (25 – 30 % van de gevallen) en een droge seborroe (ongeveer 30 %).
De diagnose wordt gesteld aan de hand van de klinische verschijnselen, de anamnetische gegevens, het lichamelijk onderzoek en het resultaat van de intradermale allergietest.
Afhankelijk van de leeftijd van het dier, de resultaten van het allergie-onderzoek en het al dan niet seizoengebonden karakter van de atopie, kan gekozen worden voor een symptomatische behandeling met prednison of voor hyposensibilisatie (onder gevoelig maken). Naast deze therapieën moeten tevens de eventueel aanwezige seborroe en pyodermie worden aan gepakt.
Het percentage van honden die effectief op deze behandeling reageren is ongeveer 70 %.
Idiopathische seborroe
Dit komt veel voor bij Spaniels, Ierse setters, Dobermann pinchers, Golden retrievers en Teckels.
De seborroe wordt meestal op jeugdige leeftijd ontdekt.
De ziekte begint met een ontstoken follikel, een ontstoken blaasje. Die snel aan een furunculosis met uitbreiding aan de omringende weefsels en aan het onderhuidse bindweefsel vordert, wat dus onderhuidbindweefsel ontsteking wordt. Fistels (openingen in de huid/ pijpzweer) kunnen dit verkomen. De pijn en de jeuk zijn aanwezig in variërende graden. Gewoonlijk is er een algemene verspreiding met de na druk op de romp. Naast dermatologische symptomen, kan de hond een gebrek aan eetlust hebben en slaapzucht, een hogere temperatuur en een lymfeklierziekte hebben. Zo nu en dan ontwikkelen er bacteriën kan er bloedvergifigingen ontstaan.
De diagnose: naast een grondige geschiedenis, van vorige ziekten en medicijnen, wordt er een huidafschraapsel genomen, bacteriële culturen gekweekt, en gevoeligheidstests gedaan, schimmels gekweekt, en de histopathologie van huidbiopsieën zijn essentieel, hemogrammen worden gemaakt, het bloed wordt onderzoekt, en de urine wordt onderzocht. De evaluatie van de immuunstatus schijnt noodzakelijk te zijn, maar deze tests kunnen slechts op enkele laboratoria’s worden uitgevoerd.
De behandeling: antibiotica gevoeligheidstests zijn verplicht voor dat er een antibiotica kuur voorgeschreven kan worden, de therapie met antibiotica kan ongeveer 8 weken duren. De vacht moet dagelijks doorweekt worden en met milde shampoo’s, zodat het helen vergemakkelijkt. De behandeling van de idiopathische seborroe is in principe levenslang.
De prognose voor idiopathische furunculosis-cellulitis is slecht, omdat de seborroe met wisselend succes onder controle te houden valt.
(furunculosis= steenpuistziekte)
Onderzoeken:
Gezien het grote scala aan mogelijke oorzaken voor seborroe, ligt het voor de hand dat de volgende handelingen ook testen een bijdrage kunnen leveren tot de oplossing van het probleem:
- een uitgebreide anamnese
- lichamelijk onderzoek
- huidafkrabsels
- onderzoek met de Woodse lamp,
- schimmelkweek
- intradermale allergietest
- voedingstesten
- faecesonderzoek
- bloedonderzoek
- bacteriologisch onderzoek
- histopathologie van huidbiopten
Behandeling:
De behandeling van de seborroe zelf dient erop gericht te zijn, dat de oermatige schilfering wordt verwijderd en dat de talgproductie worde genormaliseerd.
Hier voor zijn er een aantal shampoo’s:
- Koolteer destillaten
- Povidonejodium
- Zwavel
- Salicylzuur
- Benzoylperoxide
- Selenium- sulfide
- Ethyllactaat
- Combinatie koolteer destillaten en zwavel shampoo’s: heeft uitdrogend karakter op langer termijn (zwavel en salicylzuur ook)
- Povidonejodium werkt op langer termijn uitdrogend. Werkt tegen oppervlakkige pyodermie.
- Salicylzuur werkt niet uitdrogend, werkt ook tegen oppervlakkige pyodermie.
- Ehtyllactaat werkt goed tegen pyodermie, werkt niet uitdrogend.
- Benzoylperoxide alleen bij diepe pyodermie. Bij langer gebruik irriterend en uitdrogend.
- Combinatie Laurylsulfaat en Glycerine werkt niet tegen pyodermie, wel goed werkzaam op langer termijn.
- Cominatie Lanoline en olijfolie voor langer gebruik toe te passen.
- Droge huid te herstellen door badolie na wassen of glycerine gebruiken.
- Combinatie propyleenglucol en melkzuur, in 1e instantie vaak gebruiken daarna minderen en daarna alleen wassen.
Naast deze genoemde shampoo’s zijn er milde shampoo’s met een gematigdie keratolytische werking, die niet uitdrogend, noch irriterend werken bij veel vuldige toepassing. Zij kunnen uitstekend gebruikt worden als onderhouds-shampoo bij Seborroe.
Ingeval er sprake is van een erg droge huid kan het herstel worden bevorderd door gebruik te maken van ‘vochtinbrengers’. Hiervoor zijn er bepaalde vloeistoffen ter beschikking.
Behandeling voor sebborroe met een droge huid (zonder pyodermie):
Voor een seborroe met een droge huid en zonder secundaire pyodermie, zal meestal het volgende behandelingsschema worden gevolgd:
- 1x per 5 dagen wassen met een milde keratolytische of keratoplastische werking.
- 2 – 3x per week behandelen met ‘vochtinbrengers’, dit is afhankelijk van de droogte van de huid.
- Beide behandelingen, afhankelijk van het effect, geleidelijk in frequentie laten afnemen tot een onderhoudstherapie, wanneer dat nodig is.
Behandeling voor seborroe met pyodermie:
Wanneer er sprake is van deze seborroe vorm maar nu met een pyodermie, zal in eerste instantie gekozen worden voor wasbeurten met een zwavel/ salicyl shampoo in combinatie met antibiotica. De verdere behandeling is hetzelfde. Na genezing van de pyodermie kan eventueel overgeschakeld worden op wasbeurten met een milde shampoo volgens bovenstaand schema.
Als er inderdaad sprake is van Seborroe dan zou ik wat voorzichtig zijn met Prednison of prednisonachtige producten. Dat heeft vaak een averechts effect op Seborroe. Ik denk dat ik zou vragen om doorverwijzing naar een huidspecialist (dermatoloog) zodat je weet welke vorm van Seborroe er sprake is en wat de oorzaak is. Je kunt dan naast de een goede shampoo ook (langdurig) met de juiste antibiotica aan de slag.
Naast de reguliere aanpak (dus antibiotica en shampoo) zou ik kiezen voor een goede probiotica, een weerstandsverhogend middel (bijvoorbeeld echinacea van het merk Bloem) en wellicht een aanpassing van zijn dieet.
